Een volwassene met overgewicht of obesitas kost de maatschappij bijna €11.500 per jaar aan onder andere zorgkosten en indirecte kosten als ziekteverzuim, werkloosheidsuitkering en WMO-hulpmiddelen. Dit leidt tot een totale kostenpost voor Nederland van ruim €79 miljard per jaar. Geen wonder dat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) streeft naar “een gezond, fit en veerkrachtig Nederland”. Tenminste, zo staat het op de website van de Rijksoverheid. En hoe wil het ministerie dit bereiken? “Door een gezonde leefstijl, voldoende beweging en goede voeding te stimuleren.”
Leefstijl staat dus fier voorop in het beleid. Mooi! Het ministerie van VWS heeft de prioriteiten goed op orde. Want alleen als we als individu en als maatschappij erin slagen om gezond gedrag te stimuleren, zal het lukken om chronische ziekten, zoals Obesitas, Diabetes type 2 en hart- en vaatziekten aan te pakken én te voorkomen. Zoals hoogleraar Liesbeth van Rossum, voorzitter Partnerschap Overgewicht Nederland, dat vaak in een metafoor omschrijft: ‘We hebben een overvolle, overstromende badkuip en de kraan staat wijd open. Dat bad is vol met mensen met obesitas en chronische aandoeningen. We moeten dat bad legen door die mensen afdoende te behandelen, maar we moeten vooral óók de kraan dichtdraaien om verdere overstroming te voorkomen. En dat is alleen mogelijk door fors in te zetten op preventie en blijvende gedragsverandering.’
Maar nu de praktijk. De gezonde gedragsveranderaars bij uitstek zijn de leefstijlcoaches. Zij zijn vaak werkzaam in de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI), een groepstraject waarin vol wordt ingezet op gedragsverandering. Een GLI kost per deelnemer circa €1.180,-. Daarvoor krijgt een deelnemer twee jaar lang begeleiding, op weg naar blijvende gedragsverandering. Dat is omgerekend nog geen € 50,- per deelnemer per maand, vergelijkbaar met bijvoorbeeld een sportschoolabonnement. De Nederlandse Zorgautoriteit heeft na uitgebreid onderzoek de tarieven voor leefstijlcoaches en de GLI opgesteld, samen met de zorgverzekeraars aan tafel. Na afloop dienden de verzekeraars een bezwaarschrift in tegen het tarief, dat ongegrond is verklaard. Ondanks dat gaan de zorgverzekeraars korten op dit afgesproken tarief in 2024, soms wel met 20 procent.
Nog een voorbeeld uit de praktijk. Maagverkleiningen kosten per persoon circa € 10.000, daarbij de vele complicaties niet meegerekend. Zorgverzekeraars vergoeden deze operatie ruimhartig. Een ander voorbeeld: Saxenda, een kostbaar medicijn tegen ernstig overgewicht (jaarlijkse kosten per persoon €2.600) wordt vergoed als iemand eerst een jaar lang meedoet aan de GLI met onvoldoende resultaat. Op zich is een gezonde leefstijl een heel goede basisvoorwaarde voor de medicatie. Maar het gevolg is wel dat zo’n deelnemer vaak plichtmatig dat GLI-jaar uitzit, in afwachting van Saxenda. Niet echt fijn voor de andere mensen in de groep die wél gemotiveerd zijn om hun gedrag te veranderen. Na afloop van het plichtmatige jaar wordt de medicatie verstrekt en verdwijnen de ongemotiveerde cliënten regelmatig uit de GLI-groep, of passen ze hun leefstijl niet aan. De leefstijlcoach heeft financieel het nakijken.
De rekensom is duidelijk. Dure operaties en medicijnen worden vergoed, inzet op langdurige en blijvende gedragsverandering wordt juist gekort, en er wordt gerommeld aan de motivatie van de deelnemers. Zo blijven we de grote gezondheidsproblemen van de maatschappij symptomatisch behandelen, in plaats van de kern van het probleem aan te pakken.
En wat betekent dit voor de consument? Zorgverzekeraars hebben al aangekondigd dat de tarieven voor de zorgverzekering in 2024 flink omhoog gaan. Is dit omdat de zorgkosten zo hard stijgen, of is de werkelijke reden dat er steeds weer wordt gekozen voor dure kortetermijnoplossingen? Iedereen voelt in zijn portemonnee dat hier verkeerde keuzes worden gemaakt, en de mooie woorden over preventie helpen ons niet verder als ze niet worden nageleefd. Het bad moet leeg en de kraan moet dicht: laat de leefstijlcoach helpen om overstromingen te voorkomen.
Datum, 27 oktober 2023
Beroepsvereniging Leefstijlcoaches Nederland – BLCN
